Erdal Erzincan’ın “İbadet Dili Türkçe” Sözü Alevi Toplumunda Fırtına Kopardı

Munzur Press – Haber / Yorum 

Ünlü bağlama virtüözü ve Alevi sanatçı Erdal Erzincan’ın 24 Eylül’de X hesabından yaptığı paylaşım, Alevi toplumunda büyük tartışma yarattı. Erzincan’ın, “Aleviliğin ibadet dili Türkçedir” sözleri, binlerce etkileşim alırken destekleyenler kadar sert eleştiriler de topladı.

Dil, Kimlik ve Gelenek Çatışması

Erzincan, paylaşımında Aleviliğin evrensel bir yol olduğunu vurguladı:
“Alevilik, 72 milleti içine alan kadim bir gelenektir. ‘Kürt Alevi’ ya da ‘Türk Alevi’ yoktur. Kürtçe konuşan Alevi, Türkçe konuşan Alevi, Zazaca konuşan Alevi vardır. Aleviliğin lisanı hal dilidir, ibadet dili ise Türkçedir.”

Bu ifade, cemlerde söylenen deyişlerin çoğunlukla Türkçe olmasına işaret etse de, “tek dilli bir dayatma” olarak yorumlandı. Özellikle Kürt Alevileri, Zazaca ve Kurmanci’nin yok sayıldığını belirterek tepki gösterdi.

Sosyal Medya: Destek ve Tepki

Tartışma büyüyünce Erzincan, “Bu benim görüşüm değil, halkın tercihi” diyerek açıklama yaptı. Ancak bu sözler tartışmayı daha da alevlendirdi.

• Eleştirmenlere göre Erzincan’ın söylemi, 1930’lardan beri devletin asimilasyon politikalarını hatırlatıyordu.

• Bazı kullanıcılar, Aleviliğin çok dilli yapısının görmezden gelindiğini belirtti.

• Öte yandan, Cemil Kılıç gibi isimler Erzincan’a destek vererek, “Sanatçı linç ediliyor” dedi.

Tepkilerden Seçmeler

Sinan Toraman: “İbadet dili Türkçedir ifadesi yanlış. Ama ‘Kürt Alevisi olmaz’ demesi faşistlik değil, milliyetleri eriten bir Alevi pratiği yansıtır.”

Turna (@turna_alevi): “Aleviliği ‘ibadet dili’ kavramına indirgemek, İslamcı çerçeveye sokmaktır. Bu dil MHP’nin söylemiyle örtüşüyor.”

Süleyman Yeter: “Bu açıklama, Alevi örgütlenmesini parçalama projesidir. Ağır bir ırkçılık kokuyor.”

Cemil Kılıç: “Erdal Erzincan ‘Aleviliğin ibadet dili Türkçedir’ dediği için linç ediliyor. Şaşkınlıkla izliyorum.”

DeliŞükrü: “Aleviliğin dili insan lisanıdır. Maraş’ta, Adıyaman’da, Dersim’de tek kelime Türkçe bilmeden Hakk’a yürüyenleri inkâr etmek kimsenin haddi değildir.”

Aleviliğin Çoğulcu Ruhu

Bu tartışma, Alevi kimliğinin güncel sancılarını yeniden görünür kılıyor. Dersim, Maraş, Adıyaman gibi bölgelerde cemlerde Zazaca ve Kurmanci’nin canlı bir rolü var. Anadolu dışındaki örneklerde –örneğin Irak’taki Kakailer– Goranice ibadet dili olarak kullanılıyor. 

Dolayısıyla mesele yalnızca bir sanatçının sözü değil; dil, kimlik, inanç ve devlet politikaları kesişiminde şekillenen tarihsel bir problem.

Munzur Press Yorumu

Munzur Press olarak bu tartışmanın, Aleviliğin çoğulcu ve kapsayıcı ruhunu zenginleştirmesini umuyoruz. Erdal Erzincan’ın sanatı gibi, inanç da sınırları aşan bir yol. Ama yolun dili ne olursa olsun, esas olan “hal diliyle” konuşmak ve diyalogda ısrar etmektir.

“İslam’ın dili Arapçadır” ya da “Hristiyanlığın dili Latincedir” demek nasıl ki bu inançları tek bir dilin tekelinde tanımlamak anlamına geliyorsa, Aleviliği de Türkçe’yle sınırlamak aynı tuzağı barındırır. Alevilik, tarih boyunca farklı coğrafyalarda farklı dillerle nefes aldı. Türkiye’de deyişlerin çoğu Türkçe olabilir; ama Zazaca, Kurmanci ya da başka dillerde söylenen nefesler de aynı yolun sesidir.

Aleviliğin özü, tek bir dilin tekelinde değil; çoğulluğun, insanlığın ve hal dilinin birliğinde aranmalıdır.