14 Mayıs Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimleri dün gerçekleşti. YSK tarafından açıklanan son verilere göre cumhurbaşkanı seçiminde R. Tayyip Erdoğan %49,24 ile yarışı birincilikle, Kemal Kılıçdaroğlu ise %45,06 ile ikincilikle bitirdi. Üçüncü sıradaki Sinan OĞAN oyların %5,28’ini, adaylıktan son anda çekilen Muharrem İnce ise %0,42’sini aldı. Bu sonuçlara göre cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tura kalması kesinleşti. En çok oy alan R. Tayyip Erdoğan ile ikinci sıradaki Kemal Kılıçdaroğlu’nun yarışacağı ikinci tur seçiminde yurttaşlar bir kez daha sandık başına gidecekler.
Milletvekili seçiminde de muhalefet beklediğini alamadı ve yeni dönemde meclis çoğunluğu yine Cumhur ittifakında kaldı. 2018 seçimlerine göre oyları bir miktar eriyen AKP geçerli oyların %35,49’unu alarak yine birinci parti olmayı başardı. CHP ise geçerli oyların %25,37’sini alarak ikinci parti oldu. MHP %10,06 ile üçüncü, İYİP %9,75 ile dördüncü, YSP ise %8,8 ile beşinci parti oldu.
AKP, MHP, YRP, BBP ve seçimlere AKP listelerinden giren Hüdapar’dan oluşan Cumhur ittifakı toplamda %49,37; CHP, İYİP ve seçimlere CHP listelerinden giren SP, DEVA, Gelecek Partisi ile Demokrat Parti’den oluşan Millet ittifakı %35,12; Yeşil Sol Parti ile TİP’ten oluşan Emek ve Özgürlük ittifakı ise %10,52 oy oranına sahip oldu.
Bu sonuçlara göre milletvekili dağılımı AKP 266, CHP 169, YSP 62, MHP 50, İYİP 44, Y. Refah 5 ve TİP 4 milletvekili şeklinde gerçekleşti.
Sonuçlar kimilerini sevindirdi, kimilerini üzdü. Kimilerini ihya etti, kimilerini hayal kırıklığına uğrattı. 14 Mayıs seçim sonuçlarının değerlendirilmesini farklı kesimler farklı şekillerde yapacaklardır ancak bize göre aşağıda sıralanan bazı temel hususları ön plana çıkardı.
1. Millet İttifakı, “Milli hassasiyet” dediği konulara dönük süreci iyi yönetemedi; HDP’yi ittifakın dışında tutarak bunu önlemeye çalıştılar ancak HDP’nin destek noktasında öne çıkması Cumhur İttifakı’na “koz” verdi. Cumhur İttifakı da bunu etkili kullandı ve sağ muhafazakâr kesimlerden aldığı oyları korudu, hatta MHP üzerinden arttırdı. (MHP, sanılanın aksine 2018 seçimlerine nazaran oy kaybı yaşadı ama seçimler öncesi yapılan kamuoyu yoklamaları %6-7 bandında gösterdiği için sanki oylarını artırmış gibi yanılsama yarattı.)
2. HDP, yüksek perdeden Kılıçdaroğlu’na destek verdi ve kendi seçmeninin bu yönde hareket etmesini sağladı ancak geniş sağ ve muhafazakâr kesimleri telaşlandırdı ve oy kaybına neden oldu.
3. Parlamenter sistemin halkın önemli bir kısmında karşılığı olmadığı anlaşıldı ya da muhalefet bunu yeterince öne çıkaramadı ve etkili kullanamadı.
4. Türkiye’de milleti, milletin sorunları ilgilendirmiyor; siyasetçilerin sorunları veya onların öne sürdüğü “sorunlar” seçimin belirleyeni oluyor.
5. Milleti patates ve soğan fiyatları ilgilendirmiyor; ekonomi üzerine yürütülen siyaset yeterince sonuç alıcı olmuyor.
6. Sağ muhafazakâr ve reaksiyoner milliyetçi oylar giderek artıyor; Sinan Oğan ve MHP bu seçimin kazananlarından biri oldu.
7. CHP %25 düzeyini aşamıyor; kalıplaşmış bir taraftar/üye bileşeni var ve bunlar kendi çevreleri dışındaki halka ulaşamıyor.
8. Kürtler, Kılıçdaroğlu’na beklenenin üstünde destek verirken; İstanbul, Ankara gibi illerde Millet İttifakının gerekli oy oranını yakalayamaması seçimi kaybetmenin en temel nedeni oldu.
9. Seçimlere CHP listelerinden giren SP, DEVA, Gelecek Partisi ile Demokrat Parti’nin Millet İttifakına kayda değer katkı sunamadığı anlaşıldı.
10. Deprem illerinde AKP veya Cumhur İttifakının oylarında ciddi bir düşüş gerçekleşmedi; bu da oradaki tarikatların halkın üzerinde ne kadar etkili olduğunu gösteriyor.
