Avrupa Birliği’nde ilk geri adım: Kadın haklarında kırılma mı yaşanıyor?
Riga– Letonya Parlamentosu (Saeima), yaklaşık 13 saat süren oturumun ardından ülkenin İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesine ilişkin yasayı kabul etti.
Oylamada 56 milletvekili çekilme yönünde, 32 milletvekili karşı, 2 milletvekili çekimser oy kullandı.
Toplam 100 sandalyeli parlamentoda 90 üye oylamaya katıldı.
Eğer Cumhurbaşkanı Edgars Rinkēvičs yasayı onaylarsa, Letonya, Türkiye’nin 2021’de çekilmesinin ardından sözleşmeden ayrılan ilk Avrupa Birliği (AB) üyesi ülke olacak.
Başbakan Evika Siliņa liderliğindeki koalisyon hükümetinde yer alan Yeni Birlik (New Unity) ve İlericiler (Progressives) partileri sözleşmeden yana tavır alsa da, ayrılma kararını engelleyemedi.
Avrupa Konseyi, AB kurumları ve çok sayıda kadın hakları örgütü, karardan önce Letonya hükümetine çağrıda bulunmuştu.
29 Ekim’de başkent Riga’da düzenlenen protesto eylemleri de sonucu değiştiremedi.
ANALİZ
Letonya’nın bu kararı, yalnızca bir ülke içi yasa değil — Avrupa değerleri açısından “simgesel bir geri dönüş” anlamı taşıyor.
İstanbul Sözleşmesi, kadına yönelik şiddetle mücadelede Avrupa Konseyi’nin en kapsamlı hukuki çerçevesiydi.
AB üyesi bir ülkenin ayrılması, “kadın hakları konusunda ortak zemin” ilkesini sorgulatıyor.
Letonya’da özellikle muhafazakâr çevreler, sözleşmenin “toplumsal cinsiyet kavramını genişletmesini” gerekçe göstererek karşı çıktı.
Bu argüman, Türkiye’nin 2021’deki çekilme gerekçesiyle benzerlik gösteriyor.
Fakat fark şu: Türkiye kararı Cumhurbaşkanı kararnamesiyle, Letonya ise parlamenter çoğunlukla aldı.
Bu da, demokratik prosedürün işlediğini ama “çoğunluğun değerleri”nin “eşitlik ilkesine” üstün geldiğini gösteriyor.
Kadın hakları örgütleri, bu kararı “Avrupa’nın kendi değerlerinden uzaklaşması” olarak yorumladı.
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Marija Pejčinović Burić, “Kadınların yaşam hakkı siyasete kurban edilmemelidir” açıklamasında bulundu.
SONUÇ
Letonya’nın çekilme kararı, Avrupa’da kadın hakları konusundaki gerilemenin yeni bir aşamasını temsil ediyor.
Birliğin merkezindeki bu kırılma, Avrupa’nın normatif gücü üzerine yeniden düşünmeyi zorunlu kılıyor.
Kadınların şiddetten korunma hakkı artık yalnız Doğu’da değil, Batı’da da pazarlık konusu.
Kaynak: BBC Türkçe, LSM.lv, Avrupa Konseyi verileri
