İran’dan Van’a sezon boyunca yoğun bir turist akışı yaşandı. Günlük ortalama 2-3 bin arasında değişen bu ziyaretler, ekonomik sorunların kendini hissettirdiği bu dönemde kent esnafına nefes aldırdı. Memnun olan esnaflar, cirolarının artık turistlere bağlı olduğunu belirtiyor.
Şenol Balı/Van
Van, İran ile 294 km uzunluğunda bir sınır hattına sahip. Uzun yıllardır İran’dan kente düşük seyirde de olsa bir turist akışı söz konusu. Ancak bu yaz sezonu, turist akışının zirve yaptığı dönem oldu. Kapıköy Sınır Kapısı’ndan her gün 2 bin ile 3 bin arası turist Van’a giriş yapıyor ve her gelen turist kişi başına ortalama bin dolar harcıyor. Bu durum kent ekonomisine can suyu olurken ülke ekonomisi için de büyük bir katma değer pozisyonunda.
Son verilere göre sınır kapısından 7 aylık dönemde 226 bin 435’i İranlı 317 bin 692 kişi giriş yaptı. İranlı turistlerin en uğrak yeri ise kentteki alışveriş merkezleri ve giyim ürünlerinin satıldığı kurumsal firmalar. Kozmetik ve makyaj ürünleri de ilgi gören diğer sektörlerden. Turistler, bir taraftan alışveriş yaparken diğer taraftan disco ve cafe gibi eğlence mekanlarında eğleniyor. Diğer yandan bazı turistler, özellikle giyim ve makyaj ürünlerini, ülkelerinde satmak üzere.
Alışveriş merkezleri, bakım merkezleri ve eğlence mekanları turistlerin en çok tercih ettiği sektörlerden
Yaz boyunca kentteki oteller tam kapasite çalıştı
Yaz sezonu ile beraber kentteki otellerdeki doluluk oranlarını da en yüksek seviyeye ulaştı. Öyle ki son aylarda kentteki otellerin neredeyse tamamı tam kapasite çalışıyor ve çoğunda günler öncesinde bile yer bulmak pek mümkün olmuyor. Otellerde yer bulamayan turistler, kentteki boş daireleri kalacakları süre boyunca kiralama yoluna gidiyor.
İran’da okulların açılması ve Jina Amini’nin ahlak polisleri tarafından öldürülmesine ilişkin üç hafta önce başlayan protestoların devam etmesi nedeniyle ülkeden gelişler azalsa da, İranlıların kentte hala oldukça görünür olduklarını söylemek mümkün.
Kent esnafı, ekonomik dalgalanmaların yaşandığı son aylarda turistlerin ziyareti nedeniyle rahat nefes alıyor. Görüştüğümüz esnaflar bu yönlü düşüncelerini dile getiriyor ve cirolarının tamamıyla turistlerin ilgisine bağlı olduğunu söylüyor.
Esnaf Hekim Şakar: Ciromuz İranlılara bağlı
Kent merkezinde dükkanı bulunan giyimci esnafı Rahmi İşbilir, kentteki tüm sektörlerin kazandığını belirtiyor: “Esnafı olumlu etkiliyor. Gelmeleri herekse faydalı. Lokantacı, otelci ayakkabıcı herkes kazanıyor bu süreçten. Esnafa rahat nefes aldırdı. Şimdi az gelmeye başladılar, iş de düşüyor. Daha çok kurumsal firmalara gidiyorlar ama yerel esnafa da uğruyorlar.”
Turistlerin yoğun olarak ilgi gösterdiği sektörlerden biri de çeyizlik ve hediyelik eşyalar. Çeyizlik eşya satan Hekim Şakar, satışlardan memnun olduğunu ve İranlıların geliş durumuna göre cirolarının şekillendiğini söylüyor: “İranlıların sektörümüze büyük faydası var. Geldiklerinde ciromuz artıyor. Gelişleri azalınca etkileniyoruz çünkü yerli müşteri artan maliyetlerden dolayı alım güçleri düştü ve eskisi gibi alışveriş yapamıyorlar. İranlıların az gelmeye başlaması ciromuza yansıdı.”
Çeyiz ve hediyelik eşya satan Hekim Şakar isimli esnaf
Şeyhmus Demir isimli esnaf: Gelmeselerdi iflas edecektik, perişan olacaktık
Giyim sektöründen sonra turistlerin en çok yöneldiği bir başka sektör ise kozmetik ürünler. Bu yüzdendir ki kozmetik ürünler satan Şeyhmus Demir, turistler gelmeseydi batacaktık diyor. Demir; şu ifadelere yer veriyor: “İranlılar bu sene fazlaca geldiler ve bu iyi bir şey. Gelmeselerdi iflas edecektik, perişan olacaktık. Biz de ürün ikram ediyoruz, fiyatlarda yardımcı oluyoruz. Van için iyi bir şey. Genelde kozmetik, giyim, otel ve lokantalar çok kazanıyor ama diğer esnaflarda kazanmıyor değil.”
Bir başka esnaf Nazmi Kutlu da memnun ama turistlerin yoğunluklu olarak kurumsal firmaları tercih ettiğini düşünüyor ve şu şekilde devam ediyor: “Bize direkt olmasa da diğer esnaflara katkısı oluyor. Yine kurumsal firmalara yoğunluklu olarak uğruyorlar. Çünkü bizim gibi küçük esnafta etiket yok. Onlar da bu şekilde tercih etmiyorlar. En kısa sürede çözeceğiz.”
Kozmetik ürünler satan Şeyhmus Demir
