Dr. Mustafa Torun
İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı
mtorun3@gmail.com
ABD’li viroloji ve bağışıklık bilimi uzmanı Jonas Edward Salk, 1954 yılında geliştirdiği çocuk felci aşısı sayesinde milyonlarca çocuğun yaşamını iyileştirmiş bir bilim insanıdır.
Salk’ı bu kadar özel kılan nedenlerden biri, geliştirdiği aşıdan hiçbir maddi kazanç elde etmemesi, yani patent hakkı almamış olmasıdır. Aşının insanlığa ait olduğunu vurgulamak için şu efsanevi sözüyle tarihe geçmiştir:
“Güneşi patentleyebilir misiniz?”
Ne yazık ki, bugün ülkemizde bırakın aşıyı ücretsiz bulmayı, ücretli bile bulamadığımız dönemler oluyor. Bir zamanlar aşı konusunda dünyaya örnek olan ülkemiz, artık bu alanda da çok mesafe kaybetmiştir.
Polio: Unutulmaması Gereken Bir Tehdit
Bir hekim ve enfeksiyon hastalıkları uzmanı olarak, “Polio”, yani çocuk felci hastalığının ve onu önleyen polio aşısının önemini anlatmaya sayfalar yetmez…
Çocuk Felci (tıbbi adıyla Poliomyelit), Poliovirüs’ün neden olduğu, sinir sistemini etkileyerek kalıcı felce yol açabilen bulaşıcı bir hastalıktır. Genellikle ağız yoluyla vücuda giren virüs, bağırsaklarda çoğalır ve sinir hücrelerine zarar verir.
Tarihten Bugüne Mücadele
“Çocuk Felci”, 1988 yılında Dünya Sağlık Asamblesi tarafından dünyadan tamamen yok edilmesi taahhüt edilen bir hastalık olarak ilan edilmiştir. Daha çok beş yaş altındaki çocukları etkiler ve kalıcı felçlere yol açabilir. Hasta kişilerin dışkısıyla çevreye yayılan virüs, su ve gıdalar aracılığıyla sağlıklı kişilere bulaşır.
Hastalanan çocukların bir kısmında ömür boyu sürecek felçler gelişir. Felçli çocukların %5-10’u ise solunum kaslarının felci nedeniyle yaşamını kaybeder.
Dünya Çapında Durum
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Avrupa Bölgesi, 2002 yılında çocuk felcinden arınmış ilan edilmiştir ve o tarihten bu yana bu statüsünü korumaktadır.
1988’den bu yana, vahşi polio virüsü vakaları %99’un üzerinde azalmış, 125’ten fazla ülkede 350.000 olgudan yalnızca 6 olguya düşmüştür (2021 verileri).
Üç polio virüs tipinden;
- Tip 2 1999’da,
- Tip 3 ise 2020’de tamamen ortadan kaldırılmıştır.
2022 itibarıyla tip 1 virüsü yalnızca iki ülkede görülmektedir: Pakistan ve Afganistan.
Mücadele Bitmedi
Çocuk felcinden tamamen arınmış bir dünya için;
- Yüksek aşılama oranının sürdürülmesi,
- Kaliteli veri toplama (surveyans) sistemlerinin işletilmesi,
- Salgınlara karşı hızlı müdahale mekanizmalarının korunması şarttır.
Her yıl 24 Ekim’de, Dünya Polio Günü bu bilinci tazelemek için kutlanır.
Amaç; çocuk felcini tamamen ortadan kaldırmak için çabalayan sağlık çalışanlarını, ebeveynleri ve gönüllüleri onurlandırmaktır.
Aşının Yaşamsal Gerçeği
- Aşılar Yaşamsaldır!
- Aşılar, Koruyucu Hekimliğin Temel Taşıdır!
- Aşı Reddi Grupları Bilim Dışıdır!
Bir Hatıra ve Bir Türküyle…
Henüz dokuz aylıkken çocuk felci geçiren ve sağ bacağında kalıcı felç oluşan, çok sevdiğim sanatçı
Edip Akbayram, bu hastalığın insanda bıraktığı izleri hayatı boyunca taşımıştır.
Onu ve onun direncini, sesiyle anlamak için “Aldırma Gönül”ü dinleyin:
Dışarda deli dalgalar
Gelir duvarları yalar
Seni bu sesler oyalar
Aldırma gönül, aldırma…
Sevgiler…
