Peter J. Bumke, Dersim’in tarihi ve kültürel yapısıyla ilgilenen insanların yakından takip ettiği, dünyanın saygın etnologlarının başında geliyor. Bumke, 1974-1978 yılları arasında Dersim’in Mazgirt ilçesi Muxundi köyü ve civarlarında bölgenin kültürel yapısını, yaşam biçimini, inanç yapısını ve ekonomik işleyişini konu alan saha araştırmalarına başladı.
MEHMET BİDAV/DERSİM
Bumke bu çalışmalar sırasında çok büyük zorluklar (önyargılar, iklim koşulları vb.) yaşadığını aktarıyor ancak yılmadan, bazen bütün yıl köyde kalarak araştırmalarını tamamladı. Yine bu dönemde, Berlin Etnoloji Müzesi’nde koruma altına alınan Riçik köyünden Momê Kule’in, Kardere köyünden Khekê Fate’nin ve Goman’dan Khekê Kuçe (Apê) Keko’nun 13 adet beste kaydını yaptı.
“Ben inançsız biriyim; ama bir inanç seçmem gerekseydi Aleviliği seçerdim” diyen Bumke, kaldığı dönemde köylülerin anlatımına göre ekmek pişirmekten, hasat işlerine, harmana, bağ bahçe bakımından sıhhi müdahalelere kadar yaşamın tüm alanlarında yer aldı.
Araştırmasını tamamlayıp ülkesine dönen Bumke, dünyanın birçok coğrafyasında bugün büyük saygınlık duyulan ve referans alınan etnoloji ve toplumsal travmalar üzerine araştırmalar yapmaya devam etti. Ama çok genç yaşlarda geldiği Muxundi ve çevre köylerini unutmadı; yıllar sonra onları arayıp buldu, buluştu, yetmedi o zaman çektiği fotoğrafları sergiledi. O fotoğraflarda yer alanların önemli bir kısmı hayatını yitirdi, çocuklar büyüyüp dünyanın çeşitli yerlerine dağıldı; çocuk, torun sahibi oldular…
Bumke’nin o yıllarda çektiği fotoğraflar “Mankerek” adıyla Martin Greve’nin derlemesiyle 03.09.2022 tarihinde Dersim Belediyesi Vecihi Timuroğlu Kütüphanesi’nde sergilenmeye başlandı ve sergi eylül ayı sonuna kadar ziyaretçilerini bekliyor. Sergide bir araya gelen köylüler ve Bumke, her fotoğrafın başında sevinç dolu ve aynı zamanda hüzünlüydüler.
Ben de Bumke’ye yaşadığı dönemi MunzurPress adına sordum ve samimi içten yanıtlar aldım. Sayın Peter J. Bumke’ye yaptığı çalışmalardan ötürü minnetlerimizi ve bizi kırmayıp sorularımıza içten samimi yanıtlar verdiği için; yine bu röportaj esnasında çeviri yaparak katılım sağlayan Sayın Martin Greve’ye teşekkürlerimizi sunuyoruz.
