FIRAT BULUT / BİNGÖL
Bingöl Belediyesi’nin 2018 yılında yapımını tamamladığı ve Koyu Keçi Birliği’ne 10 yıllığına kiraladığı Canlı Hayvan Pazarı Bingöl-Genç çevre yolunda bulunuyor. Hava sıcaklığının artması ile yoğunluğun azalacağını düşünerek erkenden hayvan pazarına varıyorum. Hayvanlarının başında hararetli pazarlıklar yaparken görüntülemeyi umduğum hayvan sahiplerini çay ocağının önünde buluyorum.
Bir kürsü alıp en kalabalık grubun yakınına oturuyorum. Çay ocağı önündeki sohbetler herkese açık. Kendimi tanıtmadan önce hayvan sahiplerini dinlemek istiyorum, sırt çantamdan gazeteci olduğumu anlayacak değiller ya.
Kurban Bayramı’na iki gün kala canlı hayvan pazarında, çay ocağının önünde oturan insanların hayvan alım satımından, kazanç ya da zarardan, maliyetlerden konuşulacağı tahmin edilir… Fakat burada durum böyle değil. Hayvan sahipleri canlarını sıkan satış mevzusunda kendi aralarında bile olsa tek söz söylememek üzere anlaşmış gibi. Besicilerin büyük çoğunluğu suskun… Masalarda hayvan satışı dışındaki konular tartışılıyor. Yan masanın sohbetinden birkaç kez ‘kriz’ sözcüğünü duyuyorum…
BESİCİLER: “BU YIL DURUM REZİLLİK”
Arpa, saman, ilaç ve nakliye maliyetlerinden dert yanan hayvan sahipleri satışların çok düşük olduğunu söyledi. Satışlar nasıl gidiyor sorumuza besicilerin büyük bir kısmı, “Ma vac se? Rezilêya” yani Türkçesiyle ‘Ne söyleyelim? Rezilliktir!’ yanıtını veriyor ve konuşmak istemiyorlar. Bingöl’ün ilçe ve köylerinden hayvanlarını pazara getirenlerin yanında çevre illerden de gelen satıcılar var. Erzurum ilinden gelen Mehmet Bozoğlu pazara yaklaşık 90 küçükbaş hayvanını getirdiğini ancak satış yapamadığını söylüyor. Bozoğlu şöyle konuştu: “Bir haftadır buradayım. Saman, yem, yol parası pahalı. Hayvanlar aç bekliyor. Para cebimizde yok bir şey alalım. Bir torba yem 400-500 lira. Bu hayvanları buraya getirmek için 10 bin lira para harcadım, hiç satış da yapamadım. Zaten satsak yarısı hayvan parasına yetmiyor. Biz de yanında bekliyoruz. Ne tüccardır ne pazardır… Bu sene durum hiç iyi değil böyle devam ederse malın hepsi geri gidecek.”
“BAŞTAKİLER HEP RAHATINDA KOLTUĞUNDA AMA BİZ EMEĞİMİZİN KARŞILIĞINI ALAMIYORUZ”
Geçtiğimiz yıl bu zamanlarda ellerinde hiç hayvan kalmadığını belirten Varol Kaya ise şöyle konuştu: “Bu sene 14 tane hayvan getirdim. Beş gündür buradayım ama sadece 1 tane hayvan satıldı. Yem, saman pahalı… gideri çok fazla, maliyette de kurtarmıyor. Hayvana 14 bin diyoruz, çok pahalı diyorlar onlar da haklı. Onlarda da para olmadığı için çok para oluyor. Baştakiler diyor ‘her şey iyidir, tarım böyledir, çiftçi şöyledir’ …Yarın bu mal satılmadığında ne olacak? Yarı yarıya zarar edeceğim. Kimsenin umurunda değil. Baştakiler hep rahatında koltuğunda, yeri güzel sıcak serin. Ama bize gelince bu pisliğin içindeyiz emeğimizin de karşılığını alamıyoruz.”
Hayvan pazarında geçirdiğim ilk bir saat içerisinde hiçbir alıcıya denk gelmedim. El sıkışan, anlaşmaya çalışan ya da anlaşamayan birilerine rastlamadığıma şaşırıyorum.
HAYVAN PAZARINDA FİYATLAR NASIL?
Hayvan satıcılarının verdiği bilgilere göre küçükbaş hayvanların fiyatı 2 bin 500 ile 5 bin TL, büyükbaş hayvanların fiyatları ise 15 bin ile 25 bin TL arasında değişiyor.
CANLI HAYVAN PAZARI MÜDÜRÜ: “KURBANA RAĞBET YOK”
Bu yıl pazarda hareketliliğin hayli düşük olduğunu söyleyen Canlı Hayvan Pazarı Müdürü Sami Kaysuda, hayvan yetiştiriciliğinde maliyetlerin yüksek olmasının hayvan fiyatlarına yansıdığını söyledi. Hayvan pazarına 5000 bin küçükbaş ve 500 büyükbaş hayvan getirildiği bilgisini veren Kaysuda şunları söyledi: ”Üreticilerimiz geçen yıl satışlardan baya memnunken bu yıl şikâyetler çok fazla. Bunun sebebi hayvan yetiştirmede temel gıda fiyatlarının artması ve bunun hayvan fiyatlarına yansıması. Kurbancılar bu yıl pek bir rağbet göstermiyorlar. Son iki gün kalmış bakalım ne olacak. Umuyoruz ki güzel satışlar olur, hem üreticiler hem alıcılar memnun kalır güzel bir bayram geçirir.”
Solhan’dan gelen Tayyip Kaya, hayvan pazarına 38 teke getirdiğini ve sadece 9 tane sattığını söylüyor. Hayvanların satılmaması durumunda perişan olacaklarını belirten Kaya hayvan pazarında müşteri olmadığını belirterek yüksek maliyetlere işaret ediyor.
Samanın tonunun 4 bin, arpanın 7 bin olduğuna dikkat çeken Kaya ‘Bu ne rezalettir‘ diyerek isyan ediyor yaşanan duruma.
İlerleyen saatlerde hayvan pazarında yoğunluk biraz artsa da yine pazarlık anlarına tanık olamıyoruz.
Ekonomik kriz ortamında kurban satışlarının önceki yıllara göre düşük olacağı bekleniyordu ancak pazarda geçirdiğim 4-5 saat boyunca hiç satış olmaması durumun vahametini gözler önüne seriyordu.
Hayvan pazarından çıkmaya hazırlandığım anlarda Saadet Partisi Bingöl İl Başkanı Muhammed Fatih Tiryaki ile karşılaşıyorum. Siyaset ve veterinerliği bir arada yürüten Tiryaki besiciler ile sohbet ettikten sonra hayvan pazarındaki gözlemlerini Munzur Press’e anlatıyor.
Pazarda alıcısını bekleyen büyükbaş hayvanlar arasında düvelerin çokluğuna dikkat çeken Tiryaki şöyle konuştu: “Bunlar daha doğum yapmamış hayvanlar. Normalde bu hayvanların sayılmaması gerekiyordu ancak yetiştirici arpa almaktan, yem almaktan, ilaç almaktan cebinde parası kalmadığı için mecburen bunları da satmak zorunda.”
Hayvan fiyatları konusunda da yetiştiricilerden bilgi alan Tiryaki, “Fiyatlar yetiştiriciye göre oldukça uygun olmasına rağmen insanların alım gücünün düşük olması sebebiyle yeterince ilginin olmadığını gördük.” diye konuştu.
Tiryaki konuşmasına şöyle devam etti: “Bir torba yemin 500 lira olduğu bir ton arpanın 7 bin, 7 bin 500 olduğu bir durumda, bir ilaç fiyatının geçen seneye oranla yüzde yüz arttığı bir durumda bir hayvana 13 bin, 14 bin gerçekten fazla bir para değil. Yine küçükbaş hayvanlarda 2 bin 500 TL’den 3 bin 500’e değişen fiyatlar fazla değil. Vatandaş mecbur olmazsa zaten elinde bulunan düvelerini satmak zorunda kalmazdı. Biz yetkililerden yetiştiricilere gerekli desteğin verilmesini istiyoruz. Bayramdan iki gün önce buraya geldik, şen şakrak bir yüz görmek isterdik, insanların daha sevinçli olmasını isterdik. Yalnız vatandaş getirdiği hayvanı şimdiden götürmenin düşüncesi içerisinde olsa gerek yüzleri asık bir şekilde. Yetkililere sesleniyoruz; hayvancılığa gereken önem verilmesi lazım ki vatandaş daha uygun fiyata alabilsin, yetiştirici daha uygun fiyata malı verebilsin”
